28 Eylül 2023 Perşembe

Adı çok konuşulan ama pek çok özelliği az bilinen Cemal Paşa kimdir?

  Şafak Kavurmacı

Araştırmacı Yazar
Koloni Tarihi ve Askeri Araştırmaları Editörü

Cemal Paşa Lut Gölü sahilinde (3 Mayıs 1915)

Bir suikast sonucu, 50 yaşında hayatını kaybettiğinde; Asker ve Siyasetçi olarak, Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemlerine, damgasını vuran üç Paşa’dan birisiydi!  

Balkanlardan-Arap çöllerine, en zorlu cephelerde savaşarak Orgeneralliğe yükselmiş, en zorlu dönemlerde Valilik yapmış, Denizcilik ve Bayındırlık Bakanlığında bulunmuş ve daha birçok önemli görevi 50 yıllık yaşamına sığdırmış olan Cemal Paşa, günahı ve sevabıyla her daim tartışmaların odağında olan bir isimdi. Ermeniler Onu, merhametli bir Türk Vali olarak hatırlarken, Araplar kendisini, zalim bir Türk yönetici olarak yâd etmektedir.

Çölün ortasında elinde kırbaç, jilet gibi pantolon ve gömleği ile düşmanlarını dahi kendisine hayran bıraktıracak bir asalet ile göz kamaştıran Cemal Paşa’nın, ne yapacağını kestirmek her daim oldukça güç olmuştur.

Tiflis’te, Cemal Paşa ve iki Yaverinin ölümüyle sonuçlanan suikastı, kimin, ne amaçla düzenlediği hala bilinmemektedir!

Ölümü Ankara’yı, hatta bizzat Mustafa Kemal’i dahi, büyük bir üzüntüye sevk eden, belki de tek İttihatçı lider Cemal Paşa’ydı.


Cemal Paşa, Mustafa Kemal Paşa ve Enver Paşa aynı karede

Tam ismi Ahmed Cemâl Paşa, 6 Mayıs 1872’de Ege Denizi’ndeki Midilli Adasında dünyaya geldi. 21 Temmuz 1922 tarihinde, o dönem Rusya’nın hâkimiyetinde olan Tiflis’te uğradığı bir suikast sonucu yaşamını yitirdi. Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemlerinde önemli görevlerde bulunmuş, devlet adamı ve askerdir.

1890’da Kuleli Askeri İdadisinden(Kuleli Askeri Lisesi), 1893’te Harbiye Mektebi’nden (Kara Harp Okulu) mezun oldu. 28 Ocak 1895’te kurmay yüzbaşı olarak orduya katıldı.

Üsküdar Mutasarrıfı Cemal Bey

1898’de Selanik’teki 3. Ordu’ya redif fırkası (tümeni) kurmay başkanı olarak atandı. Selanik’te iken o sırada gizli bir örgüt durumundaki İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne girerek cemiyetin askeri kanadının örgütlenmesiyle görevlendirildi. 1899’da Selanik’te Seniha Hanım’la evlendi.

1905’te binbaşı oldu. Ertesi yıl Rumeli Demiryolları müfettişliğine getirildi. Bu görevi sırasında İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin Rumeli’de örgütlenmesinde etkin rol oynadı; cemiyetin bölük adı verilen yerel birimlerini oluşturdu. 1907’de 3. Ordu kurmay heyetine atandı. Burada Binbaşı Ali Fethi Bey ve Kolağası Mustafa Kemal ile birlikte çalıştı.

İkinci Meşrutiyet’in ilanının (1908) ardından Selanik’teki İttihat ve Terakki Cemiyeti genel merkezi tarafından İstanbul’a gönderilen on kişilik temsil heyetinde yer aldı. Ardından cemiyetin genel merkez üyeliğine seçildi.  DEVAMI HEMEN ALTTA

Şafak Kavurmacı

Koloni Tarihi ve Askeri Analiz Bülteni

Editörü

Üç Paşalar İktidarı olarak da bilinen, 1913-1918 yılları arasında, Cemal Paşa’nın Rolü

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder